طرح جامع جهش اصناف در کشور به خصوص تهران

مقدمه
امــروزه اصــناف نقــش پررنگــي در امــور اقتصــادي كشــور دارند و به جرأت مــي تــوان گفــت بــازوي اجرايـي وزارت صـنعت، معـدن و تجـارت را در شـبكه توزيـع ايفـا مـي كننـد. بـا آگـاهي بــه ايـن موضـوع مـي تـوان گفـت: اصـناف سـهم بسـزايي در اقتصـاد كشـور دارنـد كـه نقـش هـاي مهمـي را در همـه ي شـاخص هـاي اقتصادي از جمله: اشتغالزائی، توليد ناخالص داخلي ،رشد اقتصادي ، کاهش ميزان نرخ تورم و … ايفا مي‌كنند. همـانطوركـه مستحضـريد اقتصـاد كشـور مـا بـه دو بخـش كلـي تقسـيم ميشـود يكـي شـامل سـرمايه گذاريهاي عظــيم بــا اشتغالزائی متوسط و ديگــري ســرمايه‌گذاريهاي خــرد بــا اشــتغالزائی بالا که از چنــد نفــره كــه بــه عنــوان محركهـاي پيشـران اقتصـاد مقـاومتي در حركـت اسـت و بـراي نهادينـه كـردن اقتصـادي كــه منجـر بـه جهـش توليد ميشود بايد به بنگاههاي كوچك و متوسط توجه بيشتري نمود و نقش آنها در این عرصه نادیده نگرفت.
از آنجــا كــه اصــناف در مقايســه بــا ســاير بخشهــاي اقتصــاد، از گســتره جمعيــت و تاثيرگــذاري بيشــتري برخـوردار هسـتند بـه بنگاههـاي كوچـك و متوسـط توجـه بيشـتري شــود و نقــش آنهــا را در اشــتغال ديــده. چــرا كــه اصــناف متــولي اصــلي ســاماندهي نظــام توليــد و توزيــع محســوب ميشــوند لــذا سهم آنهــا در تــأمين نيازمنــديهاي توليــد، بخــش خــدمات، بازرگــاني و توزيــع کاملاً حيــاتي است.
جايگاه و اهميت اصناف در كشور
نقش اقتصادي اصناف:
بدنــه هــر اقتصــاد از دو بخــش خُــرد و كــلان تشــكيل شــده و هميشــه جهــت حركــت در ايــن مســير، از اقتصــاد ُخرد به كلان اسـت، بـه عبـارتي سـاده‌تـر، اقتصـاد كـلان از اقتصـاد خُـرد نشـات مـي‌گيـرد كـه در ايـن وادي مـي‌تــوانيم اصــناف (بنگاه‌هــاي اقتصــادي كوچــك و متوســط) را در قالــب اقتصــاد خُــرد جــاي دهــيم. لــذا جايگــاه اصناف به عنـوان متوليـان بـازار در نظـام اقتصـادي ، اعـم از فـرد صـنفي و يـا تشـكّلهـاي صـنفي از اهميـت ويـژه‌اي برخـوردار اسـت. ايـن قشـر، بـزرگتـرين سـاختار غيردولتـي، اقتصـاد را بـا سـهمي حـدود يـك پـنجم توليـد ناخــالص ملــي و حــدود نيمــي از اشــتغال كشــور تشــكيل مــي‌دهنــد و بــه عنــوان بــزرگتــرين بخــش اقتصــادي كشور بعد از نفت شناخته ميشوند.
مضـاف بـر اينكـه اشـتغالي كـه اصـناف ايجـاد مي‌كننــد، غالبــاً اشــتغال پايــدار اســت آن هــم در شــرايطي كــه تعــداد قابــل ملاحظــه‌اي جويــاي كــار در كشــور وجـود دارد. از سـويي، اشـتغال اصـناف بـه صـورت غيرمسـتقيم هـم مربـوط بـه تـاثير ايـن بخـش بـر فعاليـت سـاير بخش‌ها اسـت. چـرا كـه بخـش عمـده اصـناف در زمينـه توزيـع كالاهـا و خـدمات فعاليـت دارنـد و عملكـرد ايـن بخــش تــاثير زيــادي بــر رشــد ســاير بخش‌هــا بــه خصــوص بخش‌هــاي توليــدي كشــور در عرضــه كالاهــا بــه بازارهاي داخلـي و حتـي صـادرات غيـر نفتـي دارد.
١ .كســب و كارهــاي خرد و متوسط از انعطاف‌پــذيري زيــادي در افــزايش اشــتغال بــا كــارآفريني، خلاقيــت و نــوآوري برخــوردارند. ايــن بخــش تــوان زيــادي در افــزايش اشــتغال نيــروي كــار تنهــا بــا افــزايش زمان فعاليت دارد.
٢ .اصــناف مختلــف عامــل جــذب و اشــتغال بخــش عظيمــي از جمعيــت و آمــوزش و تربيــت نيــروي كــار ماهر است.
٣ .تجــارب صــنعتي و خــدماتي، عمومــاً از واحــدهاي صــنفي كوچــك نشــأت گرفتــه و توانســته پايــه‌هــاي خود را قوي‌تر كرده و سـينه بـه سـينه بـه نسـل امـروز منتقـل شـود. بنـابراين تـأمين نيـروي انسـاني مجـرّب و متخصص براي كسب و كارهاي بزرگ، غالباً توسط اصناف صورت مي‌گيرد.
٤ .اصـناف در مقايســه بـا كسـب و كارهـاي بـزرگ بـا سـرمايه كمتـري اشــتغال ايجـاد مي‌كننـد، همچنـين امكــان ايجــاد مشــاغلي بــه صــورت، «خــويش فرمــا» در اصــناف باعــث شــده تــا كارآفرينــان بــا انگيــزه بيشتري براي فعاليت در اين بخش سرمايه‌گذاري كنند.
٥ .جـذب و پـذيرش كاركنـان بـا شـرايط خـاص در اصـناف بـا سهــولت بيشـتري صـورت مي‌گيـرد. چـرا كـه در فعاليت‌هـاي اصـناف امكـان اشــتغال بـراي افـراد جـوان، ســالمندان، زنــان، كاركنــان پاره وقـت و حتـي افـراد معلـول ميسّـراسـت. در فعاليـت اصـناف بـه راحتـي مي‌تــوان بــدون نيــاز بــه برنامــه‌ريزي و تغييرات گسترده در ساختار، گروه‌هاي كاري با تركيبي از متخصصان مختلف را گردهم آورد.
بــر ايــن اســاس بــا عنايــت بــه اينكــه رشــد و توســعه بخش‌هــاي توليــدي در هــر كشــوري، نيازمنــد وجــود نظــام توزيع كـالاي كـارا اسـت، بخـش توزيـع كـالا را بـه عنـوان موتـور رشـد بخش‌هـاي توليـدي هـر اقتصـادي اعـلام مي‌دارنــد. همچنــين نقــش بســيار مهــم آنــان در اتصــال حلقــه فرآينــد واردات و يــا توليــد بــه مصــرف، موجــب گــردش كــالا و نقــدينگي و در نتيجــه پويــايي اقتصــاد شــده و نقــش مهمــي در پس‌انــداز، اشــتغال و بهــره‌وري ملـي و در نهايــت توسـعه كشــور ايفـا ميكننـد. بنـابراين توانمندسـازي هـر چــه بيشـتر اصــناف كشـور، رابطــه‌اي عميـق و تاثيرگـذار بـا تقويـت توليـد داخلـي دارد و حمايـت از اصـناف در حـوزه بـازار و بنگـاه‌هـاي كوچـك و زود بازده و بازگرداندن آنها بـه عرصـه توليـد بـا كيفيـت متناسـب بـا ذائقـه مـردم بسـيار مهـم بـوده و مـي‌توانـد در شكوفايي اقتصادي كشور گام مهمي محسوب گردد.
مشكلات مرتبط با اصناف:
۱ .بخــش قابــل تــوجهي از تخلفــات صــنفي مربــوط بــه واحــدهاي غیر پروانه کسب می باشد که این واحدها
به نـوعي آسـيب جـدي در اقتصـاد بـه شـمار مـي‌رود و اين موضوع برخلاف رويه‌ي كشورهاي توسعه يافته است.
۲ .نوســانات ارزي و مشــكلات واردات مواد اولیه وكــالا از مرحلــه ثبــت ســفارش تــا حمــل و نقــل كــالا موجــب بُــروز مشــكلات متعــددي بــراي توليدكننــدگان و فعــالان اقتصــادي شــده، تــا آن جــايي كــه بســياري از فعــالان اقتصـادي بــه دليــل نــاتواني در تــأمين مــواد اوليــه مــورد نيــاز بــه تعطيلــي واحــدهاي توليــد و صـنفي خــود اقــدام نموده‌اند.
۳ .بــي‌ضــابطه بــودن و رشــد مســتمر اجــاره بهــا، مشــكلات فراوانــي را بــراي متصــديان واحــدهاي صــنفي ايجــاد نموده و در اين شرايط ركود اقتصادي، فشار را بر آنان مضاعف نموده است.
۴ .بـا اينكــه اصـناف سـهم و اهميـت زيـادي در زنجيـره تـأمين و عرضـه دارنــد، امـا كمتــر مـورد توجـه دولت‌مــردان در برنامه‌هاي مختلف كوتاه‌مدت و بلندمدت قرار گرفته‌اند.
۵ .خلاءهـا و ضـعف‌هاي قـانوني متعـددي در حـوزه فعاليـت اصـناف از جملـه در قـانون نظـام صـنفي و قـانون مبـارزه با قاچاق كالا و ارز وجود دارد.
۶ .اگـر قاچـاق كـالا سـاماندهي نشـود كارخانـه‌هاي توليـدي كشـور يـك بـه يـك تعطيـل خواهـد شـد. حتـي بعضـاً برخــي از كالاهــاي ايرانــي در كشــورهاي ديگــربســته‌بندي و بــا نشــان خــارجي روانــه بــازار كشــورمان مي‌شــود كه اين بـه معنـاي ضـعف در بخـش توليـد و چـالش اسـت و بايـد ايـن مسـئله مـديريت شـود تـا كـالاي ايرانـي در ايران و با دست متخصصان ايراني توليد شود.
۷ .اشــكالات موجــود در قــانون كــار، بــه ويــژه در ارتبــاط بــا موضــوع بكــارگيري نيــروي انســاني از جملــه موانــع گسترش فعاليت اصناف، است.
۸ .در گذشــته بنگاه‌هــاي توليــدي اصــناف در نمايشــگاه‌هاي داخــل و خــارج از كشــور حضــور فعــالي داشــتند، امــا ركـود اقتصـادي باعـث شـده كـه طـي سـال‌هـاي اخيـر از حضـور فعـال متصـديان صـنفي در نمايشـگاه‌هـا كاسـته شود.
۹٫ حدود یک میلیون واحـد صـنفي فاقـد پروانـه كسـب در كشـور، مشـغول بـه فعاليـت هسـتند كـه نـه تنهـا ماليـاتي پرداختــي نمــي‌كننــد و بيشــترين تخلفــات صــنفي را مرتكــب مــي‌شــوند بلكــه رقــابتي ناعادلانــه بــا ســاير اعضــاء مجوزدار صنف خود دارند و به معيشت آنان لطمه مي‌زنند.
۱۰٫در اغلب کشورها بانک ها سودی به سپرده گذار پرداخت نمی نمایند بلکه بابت نگهداری نقدینگی درصدی را به عنوان حق الزحمه از سپرده گذار دریافت می نمایند که این امر منجر خواهد شد سرمایه گذار، سرمایه خود را در امر تولید و در بازار بکار می گیرد.
پيشنهـادات:
١ (دولــت محتــرم بــا بكــارگيري سياسـت‌هاي مناســب اقتصــادي، اجتمــاعي و فرهنگــي موجــب بهبــود فضــاي كســب و كار در بخش اصناف شود.
٢ (اصـــلاح قــانون نظـــام صــنفي، ادغــام واحــدهاي صـــنفي و چابك‌ســـازي آنهـــا، اســـتقرار واحــدهاي صـــنفي در شهرك‌هاي تخصصي، از جمله راه‌هاي مقابله با افزايش بي‌رويه تعداد واحدهاي صنفي است.
٣ (مهمتـرين پـيش‌نيـاز توسـعه فعاليــت اصـناف مربـوط بـه اتخــاذ سياسـت‌هاي ماليــاتي مناسـب بــراي گسـترش فعاليــت آنـان اسـت. بـدين شـكل كـه بنگاه‌هـاي مختلـف صـنفي بـا افـزايش توليـد و اشـتغال بيشـتر نيـروي كـار، از تخفيـف در پرداخت ماليات مستقيم برخوردار شوند.
٤ (پرداخــت تسـهيلات سـرمايه‌گذاري و سـرمايه در گــردش بـا نــرخ ســود حمايـت شـده از طريـق راه‌انــدازي بانـك و بيمـه تخصصـي اصــناف و اتخـاذ سياسـت‌هـاي مناسـب كـارگري، برگـزاري دوره‌هـاي آموزشـي و فـناوري و نيـز ساماندهي بازار اجاره بها از ديگر اقدامات حمايت از اصناف محسوب ميشود.
٥ (قـانون نظـام صـنفي و قـانون مبـارزه بـا قاچـاق كـالا و ارز متناسـب بـا ضـرورت‌هـاي فعلـي و نيازهـاي آتـي اصـلاح شود. هيأت مقررات‌زدايي نيز با اهتمام و دقت بيشتري عمل نمايند تا حوزه كسب و كار، فعال‌تر شود.
٦ (تشكّلهاي موازي با اتحاديه‌هـاي صنفي، حذف شوند.
٧ (توليــد داخلــي كشــور بايــد يــك ارزش ملــي بــراي همگــان محســوب شــود تــا كالاهــا بــا كيفيــت بــالا روانــه بــازار صادرات شوند.
٨ (تورم و نرخ بالاي بهره بانكي اصلاح شود تا زمينه براي رشد و توسعه توليدات ايراني مهيا شود.
٩ (بــا انجــام كــار تبليغــاتي، فرهنــگ‌ســازي لازم صــورت گيــرد تــا متصــديان صــنفي جهــت تــامين نقــدينگي خــود بــه سراغ بازار سرمايه و سرمايه‌گذار بروند، نه سيستم بانكي.
١٠ (بــا در نظرگــرفتن نيازهــاي روز و تقاضــاهاي داخلــي و بــين‌المللــي، دوره‌هــاي آموزشــي و مهــارت‌آمــوزي بــراي اصناف برگزار گردد.
۱۱) با عنایت به اینکه بازرسی اصناف نقش بسزائی در امر تولید و توزیع را دارد لذا ساماندهی و آموزش مأمورین بازرسی و استفاده از افراد مطلع و مجرب و واگذاری امکانات مورد نیاز منجمله و شامل حمل و نقل جهت بازرسی مکرر از واحدهای صنفی از اهم اهداف می باشد.
۱۲) پیگیری سهم اصناف در بازرسی ها و همچنین تجهیز بازرسی در شأن جایگاه اصناف.
۱۳) برخورد با واحدهایی که پروانه کسب ندارند نه از طریق ماده ۲۷ بلکه جریمه های مالیاتی و با چند برابر شدن آب، برق، گاز
اصـناف مـي‌توانـد در زمينـه توليـد بـا حمايـت از توليدكننـدگان داخـل در جهـت ارتقـاي سـطح توليـد و كيفيـت آنها و نيز كمك جهت فروش توليدات داخل به مصرف‌كنندگان نقش اصلي خود را نشان بدهد. با توجـه بـه اينكـه برنامـه‌ريـزي بـا تكيـه برشـفافيت و روان سـازي نظـام توزيـع، ارتقـا سـطح خـدمات رسـاني بـه مــردم ،كــاهش هزينــه هــاي مبــادلاتي از توليــد تــا مصــرف و همچنــين شناســايي مشــكلات و موانــع توســعه و ارتقا فعاليت هـاي صـنفي و تـلاش و همكـاري جهـت رفـع ايـن موانـع بـراي اتحاديـه هـا از جملـه وظـايف اتـاق اصــناف اســت.
در صورت اعتماد شما بزرگواران به اینجانب در هیئت رئیسه آینده اتاق اصناف تهران ايــن امــر اهميــت كــار اينجانــب را در جايگــاه آتــي دوچنــدان مــيكنــد. اميــد اســت بــا يــاري خداونــد متعــال و بــا همكــاري و هميــاري نيروهــاي فهــيم و فكــور مجموعــه و ايجــاد عــزم ملــي جلــب مشــاركت و همكــاري هدفمنــد و گســترده مــردم، ســازمان هــا و اركــان حاكميــت در تمــام ســطوح ، اجــراي اين برنامه ها با توفيق، قرين باشد.
باتشکرمجدد
احمد ابوالحسنی