سلمان صرامی، کارشناس و تحلیل‌گر کسب و کارهای صنفی
در بسیاری از کشورهای پیشرفته، از ایالات متحده تا آلمان و کره‌جنوبی، موتور اصلی رشد اقتصادی نه در شرکت‌های بزرگ، بلکه در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط نهفته است. این بنگاه‌ها با انعطاف‌پذیری، خلاقیت و ارتباط نزدیک با جامعه محلی، توانسته‌اند هم‌زمان تولید، اشتغال و صادرات را تقویت کنند.
🔹 تجربه جهانی
در آمریکا، اداره کسب‌وکارهای کوچک (SBA) نهادی در سطح کابینه ریاست‌جمهوری است و مستقیماً زیر نظر رئیس‌جمهور و با تأیید سنا فعالیت می‌کند. بیش از ۹۹.۹ درصد شرکت‌های آمریکایی در این رده‌اند و حدود ۶۲ میلیون نفر را به کار گرفته‌اند.
در اتحادیه اروپا نیز شرکت‌های کوچک و متوسط بیش از نیمی از صادرات قاره را در اختیار دارند. کشورهایی مانند آلمان با تکیه بر شبکه‌ی گسترده‌ی صنایع کوچک خانوادگی توانسته‌اند میان نوآوری، اشتغال و صادرات تعادل پایداری برقرار کنند.
🔹 جایگاه ایران و ظرفیت‌های داخلی
در ایران، بخش عمده‌ای از تولید، توزیع و اشتغال در اختیار اصناف و کسب‌وکارهای کوچک و متوسط است. این بنگاه‌ها، علی‌رغم محدودیت‌های اقتصادی و فشارهای ناشی از تحریم، نشان داده‌اند که با نوآوری، بومی‌سازی و هم‌افزایی صنفی می‌توانند مسیر رشد را ادامه دهند.
در سال‌های اخیر، رویکرد و سیاست‌های راهبردی بازرگانی داخلی کشور به سمت تقویت بنگاه‌های کوچک، تشکل‌های صنفی و زنجیره‌های تولید بومی حرکت کرده است. نقش مدیران و سیاست‌گذاران کلیدی مانند محمدصادق مفتح، سید داود موسوی و غلامعلی مهدوی در جهت‌دهی به این مسیر برجسته است؛ رویکردی که بر توانمندسازی تشکل‌ها، شفافیت شبکه توزیع و تقویت حضور تولیدکنندگان کوچک در بازار ملی و منطقه‌ای متمرکز است.
همچنین نقش محسن حسین لویی در ایجاد هماهنگی و اقتدار تشکل‌های صنفی و اقتصادی قابل توجه است؛ اقدامی که می‌تواند زیرساخت نهادی لازم برای حضور منسجم کسب‌وکارهای کوچک در عرصه صادرات را فراهم سازد.
در همین راستا، تشکیل کارگروه توسعه صادرات صنفی به‌صورت تخصصی، فرصت مناسبی برای هم‌افزایی سیاست‌ها، تسهیل مقررات و حمایت از شبکه‌های صادراتی ایجاد کرده است.
🔹 اهمیت صادرات برای بنگاه‌های کوچک
در شرایط تحریم و محدودیت‌های ارزی، صادرات بنگاه‌های کوچک مسیر مطمئن رشد غیرنفتی است.
صادرات تنها یک فرصت تجاری نیست، بلکه راهی برای:
افزایش تاب‌آوری اقتصادی،
ایجاد درآمد ارزی پایدار،
ارتقای استانداردهای تولید و رقابت‌پذیری جهانی است.
تجربه جهانی نشان داده است که کسب‌وکارهای کوچک صادرکننده، رشد سریع‌تر و پایدارتری نسبت به سایر بنگاه‌ها دارند.
در ایران نیز با استفاده از ظرفیت مناطق آزاد، بازارهای همسایه و توسعه کنسرسیوم‌های صادراتی صنفی می‌توان مسیر ورود تدریجی به بازارهای بین‌المللی را فراهم کرد.
کسب‌وکارهای کوچک، پیشران واقعی اقتصاد ایران هستند؛ حوزه‌ای که با حمایت هدفمند، آموزش، شبکه‌سازی، تقویت تشکل‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی و کارگروه‌های تخصصی، می‌تواند به موتور صادرات غیرنفتی و اشتغال پایدار کشور تبدیل شود.
رویکرد جدید وزارت صمت و مدیران بازرگانی داخلی نشان می‌دهد که این مسیر در حال نهادینه‌شدن است و با استمرار این سیاست‌ها، اقتصاد مردمی، مقاوم و درون‌زا بیش از پیش دست‌یافتنی خواهد بود.
آینده تولید و صادرات ایران از مسیر کارگاه‌های کوچک، اصناف توانمند و تشکل‌های منسجم می‌گذرد؛ جایی که خلاقیت مردمی و سیاست‌گذاری هوشمند با پشتوانه قانونی و نهادی، اقتصاد را به حرکت درمی‌آورد.
